اسپرسو یک هنر دم‌آوری در دنیای قهوه‌ها محسوب می‌شود. در این مقاله جامع، به عمق ویژگی‌های اسپرسو سفر می‌کنیم؛ از طعم غلیظ و منحصربه‌فرد آن که حاصل فرآیند عصاره‌گیری تحت فشار است، تا انواع محبوب آن و حتی بررسی دیدگاه‌های متفاوت درباره طبعش در طب سنتی. با ما همراه باشید تا تفاوت‌های کلیدی اسپرسو با قهوه معمولی را کشف کرده و درک خود را از این نوشیدنی پرطرفدار ارتقا دهید.
قهوه اسپرسو چیست؟
اسپرسو، فراتر از یک نوشیدنی، یک روش خاص برای تهیه قهوه است که نتیجه آن یک فنجان کوچک اما بسیار غلیظ و پرطعم از قهوه است. این نوشیدنی با عبور دادن آب بسیار داغ از میان پودر قهوه که به ریزترین حالت ممکن آسیاب شده است، تحت فشار بالا به دست می‌آید.
ویژگی اصلی و تمایزدهنده اسپرسو، فرآیند عصاره‌گیری تحت فشار است؛ برای مثال، در تهیه یک شات اسپرسو، آب با فشار تقریبی ۹ بار (که فشاری قابل توجه است) از میان ذرات فشرده قهوه عبور می‌کند. این فشار بالا باعث می‌شود تا عصاره‌ای غنی و متراکم از قهوه استخراج شود که پایه بسیاری از نوشیدنی‌های قهوه دیگر نیز هست. برای داشتن بهترین تجربه اسپرسو، باید به بهترین زمان مصرف قهوه توجه کنید تا طعم و کیفیت آن بهینه شود.
بررسی طعم اسپرسو؛ غلیظ و منحصربه‌فرد
اسپرسو غلیظ‌ترین نوع نوشیدنی قهوه محسوب می‌شود. طعم آن بسیار قوی و متراکم است و در حجم کمی از مایع، تجربه‌ای غنی و جسورانه از قهوه را ارائه می‌دهد. غلظت اسپرسو تقریبا پنج برابر بیشتر از یک قهوه دمی معمولی است. برای درک بهتر این تفاوت، می‌توان آن را به مقایسه یک فنجان چای بلوبری با یک قاشق مرباخوری از مربای تازه بلوبری تشبیه کرد که نشان‌دهنده شدت و عمق بیشتر طعم در اسپرسو است.
فشار بالا در فرآیند دم‌آوری، نقش کلیدی در شکل‌گیری طعم اسپرسو دارد. این روش نه تنها به استخراج مواد جامد و گازهای محلول کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود عصاره‌هایی در اسپرسو وجود داشته باشند که در سایر روش‌های دم‌آوری قهوه یافت نمی‌شوند. همین عصاره‌های خاص هستند که به پروفایل طعمی بسیار منحصربه‌فرد و بادی (غلظت دهانی) بیشتر اسپرسو کمک می‌کنند. در همین راستا، آگاهی از فواید و مضرات قهوه برای قلب می‌تواند به شما کمک کند تا از این نوشیدنی محبوب به‌طور آگاهانه‌تر و مفیدتری استفاده کنید.
معرفی انواع قهوه اسپرسو
اسپرسو، علاوه‌بر اینکه خود یک نوشیدنی مستقل و غلیظ است، اساس و پایه بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب قهوه را نیز تشکیل می‌دهد. نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو را می‌توان به دو دسته کلی قهوه‌های اسپرسوی سیاه و قهوه‌های اسپرسوی شیری تقسیم کرد که در قالب یک جدول به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
| نوع قهوه | نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو | توضیحات |
| قهوه‌های اسپرسوی سیاه (Black Coffee) | سینگل اسپرسو (Single Espresso) یا اسپرسو (Espresso) | ● یک نوشیدنی بسیار قوی و غلیظ با طعمی غنی و بافتی نرم
● معمولا در فنجان‌های کوچک با حجم ۲۰ تا ۳۰ میلی‌لیتر سرو می‌شود. ● توصیه می‌شود قبل از نوشیدن، آن را کمی هم بزنید تا لایه‌ها به خوبی ترکیب شوند. |
| دبل اسپرسو (Double Espresso) یا اسپرسو دوپیو (Espresso Doppio) | ● این نوشیدنی شامل دو شات اسپرسو است که معمولا در یک فنجان کمی بزرگ‌تر (مانند فنجان کاپوچینو) سرو می‌شود.
● روش تهیه آن مشابه سینگل اسپرسو است، با این تفاوت که حجم آن دو برابر است. |
|
| آمریکانو (Americano) | ● اسپرسویی است که با آب داغ، رقیق شده است.
● برای کسانی که طعم قهوه را با شدت کمتر ترجیح می‌دهند، گزینه مناسبی است. ● معمولا در فنجان کاپوچینو سرو می‌شود؛ ابتدا حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب داغ و سپس یک شات اسپرسو به آن اضافه می‌شود. ● طعم مشخصه اسپرسو را حفظ می‌کند، اما شدت آن ملایم‌تر است. |
|
| لونگو (Lungo) | ● به معنای «اسپرسوی طولانی‌تر» است.
● می‌توان آن را با تنظیم آسیاب و استخراج طولانی‌تر (۳۰ تا ۴۰ گرم) تهیه کرد، یا با اضافه کردن آب داغ اضافی کنار یک اسپرسوی معمولی که فرد آن را به سلیقه خود رقیق کند. ● شدت طعم آن نسبت به یک اسپرسوی معمولی کمتر است. |
|
| قهوه‌های اسپرسوی شیری (Milk Coffee) | اسپرسو ماکیاتو (Espresso Macchiato) | ● کوچک‌ترین نوشیدنی اسپرسوی شیری است.
● در یک فنجان کوچک اسپرسو سرو می‌شود. ● یک شات سینگل اسپرسو با مقدار کمی فوم شیر ترکیب می‌شود. ● نسبت قهوه به شیر معمولا بین ۱:۱ تا ۱:۲ است. |
| کورتادو (Cortado) یا پیکولو (Piccolo) | ● یک نوشیدنی کوچک اسپرسو با شیر است.
● اغلب در فنجان شیشه‌ای سرو می‌شود. ● یک شات سینگل اسپرسو با فوم شیر در فنجانی با حجم ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر ترکیب می‌شود. ● نسبت قهوه به شیر معمولا حدود ۱:۴ است. |
|
| فلت وایت (Flat White) | ● یک نوشیدنی اسپرسوی شیری بسیار محبوب که از استرالیا و نیوزلند سرچشمه گرفته است.
● دو شات دبل اسپرسو با فوم شیر ترکیب می‌شود. ● در فنجانی مشابه کاپوچینو یا حتی کوچک‌تر سرو می‌شود. ● نسبت قهوه به شیر آن نیز شبیه کورتادو، حدود ۱:۴ است، اما به‌دلیل استفاده از دبل اسپرسو، کافئین بیشتری دارد و طعم قهوه در آن غالب‌تر است. |
|
| کاپوچینو (Cappuccino) | ● شامل یک شات سینگل اسپرسو و شیر فوم‌گرفته شده است.
● معمولا در فنجان‌هایی با حجم ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌لیتر سرو می‌شود. ● نسبت قهوه به شیر معمولا حدود ۱:۶ یا ۱:۷ است. |
|
| کافه لاته (Caffé Latte) | ● برای کسانی که شیر بیشتری و طعم قهوه ملایم‌تری می‌خواهند.
● در فنجان‌های نسبتا بزرگ (حدود ۳۰۰ میلی‌لیتر) سرو می‌شود. ● یک شات سینگل اسپرسو با شیر فوم‌گرفته شده ترکیب می‌شود. ● نسبت قهوه به شیر معمولا حدود ۱:۱۴ است. |
این‌ها متداول‌ترین نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو هستند.
بررسی طبع اسپرسو
درباره طبع قهوه اسپرسو در طب سنتی، نظرات متفاوتی وجود دارد که گاهی اوقات متناقض به نظر می‌رسند. این تناقضات اغلب به عواملی مانند شیوه دم‌آوری، میزان مصرف و ترکیبات افزودنی همراه اسپرسو مرتبط است. بعضی افراد پس از نوشیدن قهوه، ممکن است احساساتی مانند بی‌حالی، ضعف یا سردی در بدن خود تجربه کنند که این نشانه‌ها نیز گاهی به خوراکی‌های با طبع «سرد» مرتبط دانسته می‌شوند. از طرفی، قهوه به دلیل خاصیت محرک خود، می‌تواند باعث افزایش حرارت بدن و سطح انرژی شود که این موارد از نشانه‌های طبع «گرم» محسوب می‌شوند. این تأثیرات بیشتر به میزان کافئین قهوه ها بستگی دارد که می‌تواند بر طبع بدن تأثیر بگذارد.
برخی نیز معتقدند که مصرف قهوه می‌تواند منجر به کاهش رطوبت و آب بدن شود، که این ویژگی در طب سنتی به طبع «خشک» نسبت داده می‌شود. در نهایت، توجه داشته باشید که مباحث مربوط به «طبع» در طب سنتی، پشتوانه علمی مدرن ندارند و عمدتا بر اساس مشاهدات و تجربیات حکیمان قدیمی شکل گرفته‌اند.
تفاوت قهوه و اسپرسو چیست؟
اسپرسو، با ویژگی‌های طعمی و ساختاری خاص خود، از سایر انواع قهوه متمایز می‌شود. در واقع، اسپرسو هم یک نوشیدنی بسیار غلیظ و قوی است و هم به روش خاصی برای دم‌آوری قهوه اطلاق می‌شود. برای درک بهتر این تمایز، تفاوت‌های اصلی اسپرسو با قهوه معمولی (مانند قهوه‌های دم‌آوری شده با قطره‌چکان یا فیلتر) را در ادامه بررسی می‌کنیم:
| ویژگی | اسپرسو | قهوه معمولی |
| روش دم‌آوری | با عبور دادن آب بسیار داغ (با دمای حدود ۹۰ تا ۹۶ درجه سانتی‌گراد) تحت فشار بالا از میان دانه‌های قهوه که به ریزترین حالت ممکن آسیاب شده‌اند.
این فرآیند سریع، معمولا در حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه به طول می‌انجامد. |
در روش‌های سنتی‌تر، آب (بدون فشار بالا) از میان دانه‌های قهوه آسیاب شده (که معمولا درشت‌تر از آسیاب اسپرسو هستند) برای مدت زمان طولانی‌تری عبور می‌کند. |
| شدت و غلظت | پنج برابر بیشتر از یک قهوه قطره‌ای معمولی | در مقایسه با اسپرسو، قهوه‌های معمولی عموما شدت و غلظت کمتری دارند |
| بافت و طعم | طعم اسپرسو غنی و دارای بافتی نرم و مخملی است. ظرافت‌ها و لایه‌های طعمی قهوه در اسپرسو به‌دلیل استخراج روغن‌ها و مواد معلق از دانه تحت فشار، بسیار برجسته‌تر هستند. | طعم قهوه‌های معمولی معمولا ملایم‌تر و کمتر شدید است و بافت رقیق‌تری دارند. |
| وجود کِرما (Crema) | وجود لایه‌ای کف‌مانند و طلایی تیره در بالای قهوه
کرما نشان‌دهنده تازگی دانه‌های قهوه و تنظیم صحیح فرآیند دم‌آوری است و از امولسیون شدن روغن‌ها و دی‌اکسید کربن در حین عصاره‌گیری تشکیل می‌شود. |
قهوه‌های معمولی که بدون فشار دم‌آوری می‌شوند، معمولا فاقد کرما هستند. |
به‌طور کلی، اسپرسو پایه و اساس بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب قهوه مانند لاته، کاپوچینو، آمریکانو و ماکیاتو است؛ اما قهوه عادی، معمولا به‌صورت تنها مصرف می‌شود. هرچند ممکن است در برخی نوشیدنی‌های ترکیبی نیز به کار رود.
سوالات متداول
1. چه تفاوت‌هایی بین اسپرسو و قهوه معمولی وجود دارد؟
اسپرسو یک نوشیدنی غلیظ و پر طعم است که با عبور آب داغ تحت فشار از دانه‌های آسیاب شده قهوه تهیه می‌شود. این فرآیند باعث استخراج بیشتر روغن‌ها و مواد معلق می‌شود، در حالی که قهوه معمولی به روش‌های سنتی‌تر مانند فیلتر یا قطره‌ای تهیه می‌شود و عموماً غلظت و طعم کمتری دارد.
2. آیا اسپرسو برای همه مناسب است؟
اسپرسو به‌خاطر غلظت بالا و طعم شدید، ممکن است برای افراد با طبع ملایم‌تر مناسب نباشد. علاوه‌براین، کسانی که به کافئین حساس هستند یا مشکلات معده دارند، بهتر است مصرف اسپرسو را محدود کنند.
3. آیا اسپرسو در طب سنتی مفید است؟
در طب سنتی، اسپرسو طبع “گرم” دارد و می‌تواند باعث افزایش حرارت بدن شود. برخی معتقدند که مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به خشکی بدن شود، بنابراین باید در مصرف آن تعادل را رعایت کرد.
